De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Dit werkt anders dan in het huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd.
De waarde van een biobased economy
Louise Vet is directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) en hoogleraar evolutionaire ecologie aan de Wageningen Universiteit. Vet is fervent voorstander van een duurzame circulaire economie die gebaseerd is op ecologische principes. “De aarde functioneert al 3,8 miljard jaar en wij kunnen veel leren van de principes van de natuur. Het ecosysteem lijdt enorm onder het grote aantal mensen. Mieren zijn ook met velen, maar hun economie is in harmonie met de natuur. We moeten dus de kringlopen sluiten en met de natuur samenwerken, in plaats van deze te vernietigen.”
De circulaire economie bevordert economische groei en duurzaamheid. Een ‘biobased economy’, gebaseerd op hernieuwbare grondstoffen, kan hierbij helpen. Fossiele grondstoffen zoals olie en gas zijn eindig. “Dat zit al miljoenen jaren in de aarde, maar wordt nu in enkele generaties er doorheen gejaagd. Tijd voor een transitie!”
Het gebruik van biomassa
Er zijn hernieuwbare alternatieven waarbij biomassa, plantaardig materiaal, gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld de chemie en farmacie. Er is genoeg CO2 en zonlicht. Maar aan voedingsstoffen en micronutriënten, cruciaal voor de productie van de biomassa en het behoud van een gezonde bodem, zit een einde. “Daar moeten we dus zuinig mee omgaan. Ik vind het zonde dat er van kostbare biomassa een laagwaardig product als energie gemaakt wordt. Terwijl we een gratis en oneindige energiebron hebben: de zon.”
“Helaas is onze gevestigde orde en infrastructuur nog steeds gebaseerd op olie en gas. En nu zetten we ook nog eens verkeerd in op biomassa voor energie en biobrandstof.” Zo eindigt maïs als ethanol in onze tank. En de teelt van energiegewassen concurreert met voedselproductie om schaars land. “Biomassa is wel waardevol voor hoogwaardige producten. Daar moeten we op inzetten. Hier liggen ook de kansen voor innovatie voor de BV Nederland.”
De twee cirkels van circulaire economie
Circulaire economie kent twee cirkels: een biologisch afbreekbare cirkel en een technische, waarbij materialen gescheiden blijven. “Cradle to cradle betekent van wieg naar wieg en dus niet van wieg naar graf. Recyclen kost energie, dus voor de circulaire economie is een energietransitie nodig naar bijvoorbeeld zonne- en windenergie.” Daarnaast werkt de natuur met diversiteit, daar kunnen we ook nog van leren.
Gebrek aan diversiteit brengt risico’s met zich mee. Zo zien we bij de landbouw meer ziektes bij monoculturen dan bij diverse systemen, die slechte omstandigheden beter opvangen. “Dat geldt ook voor mensen. Kijk naar de natuur, creëer variatie en zorg voor een mengcultuur. Respecteer zowel de biologische als sociale variatie. Dat is onze verzekering voor de toekomst.”
Besparing van grondstoffen
Materialen worden schaars en duurder. De circulaire economie biedt een grote grondstofbesparing. “Dit betekent voor bedrijven een kostenbesparing op materialen. Ik zie ook ontwikkelingen als decentralisatie, zoals je eigen energie opwekken. En we gaan naar een ‘shared economy’. Er ontstaan allerlei leuke lokale initiatieven, waarin social media een grote rol spelen. Het is belangrijk dichter bij de mens te blijven, als bedrijf je materialen te behouden en mee te doen aan de deelmaatschappij.”
“‘Gebruiken’ komt in de plaats van ‘bezitten’. Helaas is ons economisch model nog volop een systeem met aandeelhouders die kwartaalcijfers belangrijk vinden, terwijl een langetermijnvisie hard nodig is. Met het besef dat dit ten koste kan gaan van de kortetermijnwinst. Duurzaamheid moet tot in de haarvaten van je bedrijfsstrategie zitten.”
De 7 principes van de circulaire economie:
- Kijk eerst naar producthergebruik; hergebruik onderdelen vervolgens en hergebruik grondstoffen.
- Producten zijn zo ontworpen en gemaakt dat ze aan het einde van de gebruiksfase makkelijk demontabel zijn en materiaalstromen eenvoudig gescheiden kunnen worden.
- Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product worden geen schadelijke stoffen uitgestoten.
- Onderdelen en grondstoffen van gebruiksproducten, zoals een lamp, worden hergebruikt zonder kwaliteitsverlies (in een nieuwe lamp of laptop bijvoorbeeld).
- Grondstoffen van verbruiksproducten, zoals tandpasta, zijn biologisch afbreekbaar en worden, na eventuele onttrekking van nog waardevolle grondstoffen, teruggegeven aan de natuur.
- Producenten behouden het eigendom van gebruiksproducten; klanten betalen voor het gebruik ervan, niet voor het bezit.
- Omdat de prestatie van het product de waarde bepaalt, wordt het leveren van de juiste kwaliteit extreem belangrijk voor de producent.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.