Wie weleens door de ogen van een buitenlander kijkt naar de manier waarop in Nederland gefietst wordt, beseft hoe uniek het Nederlandse fietsgebruik in de wereld is. Toch neemt de meerderheid van de Nederlanders voor korte ritten in het woon-werkverkeer nog te vaak de auto. Niet alleen in Nederland, maar overal ter wereld hebben we te maken met stijgende zorgkosten door een zieker en zwaarder wordende bevolking, slechte luchtkwaliteit en een schaarse publieke ruimte, vertelt Janine Hogendoorn, oprichtster van Ring-Ring.

Nederland staat bekend als fietsland maar toch slibben steden en wegen dicht. Hoe kan dat?

“Er is nog een wereld te winnen. Voor ritten onder de 10 kilometer pakt 50 procent van de Nederlanders nog de auto en een derde van onze kinderen zit dagelijks op een achterbank naar school. Hoe onze publieke ruimte is ingericht, heeft wezenlijke invloed op onze onbewuste voorkeur voor een vervoerswijze. De status van de auto en het schijnbare gemak ervan, plus de huidige inrichting van Nederland leiden er kennelijk toe, dat men voor de auto kiest.”

Janine Hogendoorn (Foto: Bieb Tuyt)

Besteden decentrale overheden voldoende aandacht aan fietsinfrastructuur?

“Lokale overheden investeerden lange tijd te weinig in ‘het fietsen’. Er gaat veel minder geld naar fietsinfrastructuur dan naar infrastructuur voor auto’s en ov. De kosten voor aanleg van fietsvoorzieningen zijn relatief laag in relatie tot de betrokken manuren voor voorbereiding. Zo levert een fietsproject ‘te weinig op’ en is het niet prestigieus. Gelukkig is hier thans sprake van een significante verschuiving bij gemeenten als ook bij het Rijk. Zij zijn weer actief op het thema fiets, met de ambitie om gezamenlijk 20 procent meer fietskilometers in heel Nederland te realiseren. Met 100 miljoen euro opgenomen in het regeerakkoord en het ‘Tour de Force’-traject creëert de overheid nu ruimte om fietsgebruik te stimuleren en te innoveren en te groeien.”

“Op fietsgebied is Nederland internationaal nog steeds koploper. Het is heel bijzonder hoe normaal fietsen bij ons is.”

Wat zou beter kunnen?

“Op fietsgebied is Nederland internationaal nog steeds koploper. Het is heel bijzonder hoe normaal fietsen bij ons is. Kinderen leren kruipen, lopen en dan fietsen. Maar op een bepaalde leeftijd houdt het fietsen op. Studenten stappen over op het ov met een gratis ov-kaart, werkenden nemen de (lease-) auto; een soort voorgeprogrammeerd succesverhaal. Voor automobilisten en ov-gebruikers gelden allerlei gunstige regelingen die fietsers niet hebben. Stimulerende maatregelen zoals voor elektrische auto’s bestaan er niet voor de fiets. Er zijn meer verkeerde prikkels: bij leasen ‘moeten’ mensen een aantal kilometers rijden, wat het gebruik van de auto extra stimuleert. Met een auto en tankpas van de zaak hebben mensen geen motivatie om de fiets te pakken. Werkgevers doen ook nog te weinig om hun werknemers op de fiets te krijgen. Bedrijven investeren liever in een inpandige sportschool en denken niet aan het stimuleren van fietsgebruik. Terwijl dat een simpele win-win zou zijn. Zeker met de cijfers in de hand dat 60 procent van de werkenden op fietsafstand van het werk woont.”

Waarom zouden gemeenten en bedrijfsleven zich meer moeten richten op de fiets?

“Fietsers dragen eenvoudig én tegelijkertijd bij aan een oplossing voor de huidige problemen. Intensiever gebruik van de fiets heeft veel voordelen: minder files, minder fijnstof, minder beslag op de publieke ruimte, gezondere inwoners en sociale inclusie. Ook financieel levert het veel op. Elke euro geïnvesteerd in actieve mobiliteit (lopen en fietsen), levert 7 euro op aan gezondheidswinst, publieke ruimtegebruik, infrastructuuronderhoud, lokale economie, sociale interactie, betere bereikbaarheid en schone lucht. Nu neigen we naar gefragmenteerde oplossingen voor deze problemen, terwijl fietsen deze problemen tegelijk oplost. Fietsgebruik waarderen en de fietser belonen geeft mogelijkheden voor een integrale aanpak. Doorbreek de schotten. Alleen al om deze reden is dit een goede focus. De tijd is aangebroken om sector- en dus ook dossier, portefeuille en afdelingsoverstijgend onze huidige problemen aan te pakken. Samenwerken is daarin de sleutel, liefst top-down en bottom-up tegelijk.”

“Stel je voor dat de werkgever extra verlofdagen of een aanvullende reiskostenvergoeding geeft voor aantoonbaar fietsgebruik.”

Hoe kan dat, de fietser belonen en fietsgebruik waarderen? “Stel je voor dat de werkgever extra verlofdagen of een aanvullende reiskostenvergoeding geeft voor aantoonbaar fietsgebruik. Of dat een groep collega’s met de gezamenlijke kilometers bijdraagt aan een lokaal of goed doel. Dat de fietskilometers automatisch bijdragen aan lokale initiatieven uit de eigen buurt. Dat je een preventiebonus ontvangt van je zorgverzekering en korting op de autoverzekering (betalen per gebruik). Dat zij voordeel krijgen met hun fietskilometers bij de aangesloten winkels waar ze graag boodschappen doen. Elke lokaal gespendeerde euro komt wel tot drie keer lokaal terug. Toekomstmuziek? Zeker niet. Het kan allemaal tegelijk met het platform van Ring-Ring. Ring-Ring faciliteert een integrale aanpak gericht op verbinden, versterken en versnellen als het gaat om ambities voor betere gezondheid, schone lucht, klimaatadaptieve en energieneutrale steden, sociale inclusie door actieve mobiliteit te waarderen en hierin te investeren. Met inzet van RingRing creëer je eenvoudig een netwerk van betrokken bewoners, werkgevers, overheid en ondernemers die al actief zijn en daarmee een potentieel aan nieuwe betrokkenen inspireren. In Nijmegen, Hilversum, IJmond, Antwerpen, Amsterdam en Almere zijn al diverse initiatieven verbonden op deze manier. Bewoners laten de auto staan en stappen op de fiets en bestaande fietsers fietsen meer. Een innovatieve meettechniek in de app herkent automatisch wanneer er gefietst wordt en de gebruiker ‘spaart’ deze fietskilometers geheel automatisch binnen de diverse aangesloten netwerken. Zo dragen de diverse netwerken samen bij aan de ontwikkeling van slimme en gezonde steden gewoon door te doen. Werkgevers, steden, ondernemers, verzekeraars en fietsers zelf kunnen zich makkelijk aansluiten. Wie er met de app begint, maakt niet uit; er ligt voordeel voor iedereen.”

“Door kennis te delen over waar, wanneer en hoe we ons verplaatsen, kunnen we onze ruimtes toegankelijker en veiliger maken en meer gefundeerde keuzes maken om stad en ommeland bereikbaar te maken en te houden voor alle vervoerswijzen.”

Hoe zit het met de data en de privacy?

“Privacy is zeer belangrijk en heeft de volle aandacht. Door kennis te delen over waar, wanneer en hoe we ons verplaatsen, kunnen we onze ruimtes toegankelijker en veiliger maken en meer gefundeerde keuzes maken om stad en ommeland bereikbaar te maken en te houden voor alle vervoerswijzen. Alle locatiedata wordt ‘geanonimiseerd’ naar onze stichting i.o. overgeheveld om het kennisdelen te bevorderen. Opbrengsten worden gealloceerd aan de deelnemers. Zo blijven de intenties zuiver en sociaal door circulaire en rechtvaardige uitgangspunten te hanteren.”

Mobiliteit

« Lagere IT-kosten door innovatieve werkwijze

Interview

Autobranche staat voor ingrijpende veranderingen »