Na decennia van dalingen is het aantal verkeersdoden in Nederland de afgelopen twee jaar weer toegenomen. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verloren in 2016 629 mensen hun leven in het verkeer – acht meer dan het jaar ervoor, en 59 meer dan in 2014.
Toename van dodelijke verkeersslachtoffers
Verschillende factoren spelen een rol in de recente toename van het aantal dodelijke verkeersslachtoffers. De maatregelen die sinds de jaren ’zeventig zorgden voor een daling van slachtoffers – snelheidslimieten, veiligheidsgordels, en regels omtrent alcoholinname – zijn niet langer voldoende om de hedendaagse oorzaken van ongelukken aan te pakken. Zo leidt de opkomst van digitale toepassingen, zoals sociale media en berichtendiensten, de aandacht van de bestuurder af van het verkeer, terwijl het op de wegen steeds drukker wordt. Ook blijven mensen steeds langer, tot op hogere leeftijd, rijden, hetgeen consequenties heeft voor het rijgedrag. Tot slot zorgt technologische vooruitgang in de vorm van bijvoorbeeld elektrische fietsen ervoor dat de verschillen in snelheid tussen vervoersmiddelen op hetzelfde wegdek toeneemt.
“De mens is en blijft de belangrijkste factor bij een ongeval, 90 procent van ongevallen wordt veroorzaakt door het menselijk falen.”
Menselijk falen
De gemene deler tussen de onderliggende oorzaken is dat ze niet simpelweg weg te nemen zijn, stelt Steven van Eijck, algemeen voorzitter van de Rijwiel en Automobiel Industrie (RAI) Vereniging. Dezelfde techniek die voor risico’s zorgt, brengt op ander gebied vooruitgang. Mensen moeten bijvoorbeeld wel gebruik kunnen maken van apps op hun telefoon, als navigatiesysteem of voor verkeersinformatie. Aan de andere kant gaat het gebruik van sociale media in het verkeer nu nog vaak fout. “We gaan uiteindelijk naar zelfrijdende auto’s, en dan is het helemaal niet erg als je even bent afgeleid. Maar we zitten nog in de transitiefase.”
In die huidige fase zijn het nog steeds de beslissingen en handelingen van verkeersdeelnemers die het grote verschil maken. Nederland beschikt over een goed wegennet en loopt qua verkeersmanagement voorop in de wereld. Omdat het desondanks druk blijft op de wegen, is het voor verkeersdeelnemers van groot belang dat ze alert zijn op hun omgeving, en acuut en veilig reageren op verkeerssituaties.
Lees hier meer over de toekomst van het Nederlandse verkeer
Hulpmiddelen voor automobilisten
Een van de hulpmiddelen voor automobilisten op dit gebied zijn bestuurdersassistentiesystemen, of Advanced Driver Assistance Systems (ADAS). Dankzij ontwikkelingen op het gebied van techniek kunnen deze ingebouwde veiligheidssystemen steeds meer taken van de bestuurder overnemen.
Het is de bedoeling om de chauffeur steeds minder te belasten met rijopdrachten en de kans op afleiding te beperken, legt Benno Hüsken, directeur van AutomotiveNL, uit. “De mens is en blijft de belangrijkste factor bij een ongeval, 90 procent van ongevallen wordt veroorzaakt door het menselijk falen.” Waar de verkeersveiligheid tot nu toe vooral toenam dankzij passieve veiligheidssystemen zoals gordels, airbags en aangepaste constructies, kan de ambitie van nul ongevallen alleen worden waargemaakt door te investeren in actieve veiligheidssystemen. Deze zijn gericht op het voorkomen van een ongeval, en vormen een tussenstap op weg naar automatisch, en dus veilig, rijden. Hoe minder een bestuurder hoeft te doen, hoe kleiner de kans dat een moment van onoplettendheid een fatale afloop krijgt.
Uitdagingen
Bekende en veelgebruikte voorbeelden van ADAS zijn antiblokkeersystemen, dodehoeksensoren, en cruise control, maar er is al veel meer mogelijk. Volgens van Eijck zit er op dit moment in sommige auto’s al zoveel techniek dat het bijna onmogelijk is om iemand aan te rijden. Dat dit niet terug te zien is in de cijfers ligt onder andere aan het feit dat de techniek die er is nog niet of nauwelijks wordt gebruikt. Zo maakt 90 procent van automobilisten met cruise control hier gebruik van, terwijl slechts 10 procent van de mensen die adaptive cruise control in hun auto hebben, dat gebruikt, blijkt uit onderzoek van Connecting Mobility in samenwerking met onder andere RAI Vereniging. Terwijl juist die uitgebreidere versie ongelukken kan voorkomen door automatisch afstand tot de voorganger te bewaren.
“We verstrekken op het moment van aanschaf nog te weinig informatie over het soort systemen dat in de auto zit en wat hiermee mogelijk is”, stelt van Eijck. De moderne auto beschikt over een steeds grotere hoeveelheid systemen, waarvan er meer en meer standaard geïnstalleerd zijn. De consument is zich hier vaak niet van bewust, mede doordat autodealers nog onvoldoende uitleg geven over welke systemen aanwezig zijn en hoe men die het best kan benutten.
8 basisprincipes voor zelfrijdende auto’s
Onwil bij de bestuurder
Een tweede reden waarom ingebouwde veiligheidsopties ongebruikt blijven, is onwil bij de bestuurder. Mensen zijn zich bewust van de mogelijkheden, maar worden onzeker van het idee dat de auto functies overneemt die zij zelf zouden willen opvangen. Als voorbeeld noemt Hüsken een auto die plotseling begint af te remmen op een moment dat de bestuurder even niet oplet. “Dan schrik je enorm.” Zoals bij iedere innovatie is de uitdaging voor de mens om zich over te geven aan de technologie, wetend dat deze inherent veiliger is dan zijzelf.
Een laatste factor die bijdraagt aan de moeizame opmars van veiligheidssystemen is een verouderd wagenpark. Autobezitters in Nederland houden steeds langer dezelfde auto. Waar de gemiddelde gebruiksduur van een auto een aantal jaar terug nog acht jaar was, is dit ondertussen gestegen naar tien. Als gevolg hiervan rijden mensen rond in auto’s die ver achterblijven op het gebied van veiligheid.
Minder ongevallen
Volgens van Eijck is versneld afscheid nemen van die verouderde auto’s een eerste stap naar minder ongevallen. Hij pleit voor het afschaffen van de relatief hoge belasting van personenauto’s (BPM), om zo de aanschaf van een nieuwe auto financieel aantrekkelijker te maken. “De huidige wetgeving in Nederland help niet”, zegt hij. “Het schrappen van de BPM kan een jonger, schoner en veiliger wagenpark opleveren met modernere apparatuur die de stap naar zelfrijdend dichterbij brengt.”
Ook moet de voorlichting omtrent ADAS verbeterd worden, zodat ze niet langer onbenut blijven. Naast meer uitleg door de dealer, kijkt de RAI Vereniging momenteel naar de mogelijkheid om een website op te zetten waarop eigenaren met behulp van hun kenteken terug kunnen vinden welke veiligheidsaspecten hun auto kent en hoe ze die kunnen gebruiken. Hiermee krijgen ze overal en altijd inzicht in de mogelijkheden van de auto.
Veiliger verkeer
Waar de mens momenteel nog de belangrijkste factor is bij het ontstaan van ongevallen, speelt hij uiteindelijk ook de grootste rol bij de succesvolle implementatie van technologie die de veiligheid bevordert. Een jong wagenpark en uitgebreide voorlichting over veiligheidssystemen zijn een goed begin, maar het is de bestuurder die ervoor moet kiezen zich over te geven aan de technologie. “Je moet erop vertrouwen dat die auto op het juiste moment remt”, zegt Hüsken. “En dat doet hij echt. Technisch kan er weinig fout gaan.”
| Uitgelicht |
|---|
In 2016 kwamen 629 mensen om in het verkeer in Nederland. Top vijf naar wijze van deelname:
Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek |
