Europese miljoenensubsidie dankzij excellente samenwerking

Goed beheer van assets is cruciaal voor ieder bedrijf. Dat geldt ook voor overheidsorganisaties, wiens assets zich vaak in de openbare ruimte bevinden. Aannemers zijn hierbij een onmisbare partner en een goede samenwerking kan veel werk uit handen nemen van de asset-eigenaar. Daarnaast kunnen hechte partnerschappen de weg vrijmaken voor ontwikkeling en innovatie, vertelt Hillebrand Breuker, projectleider van Grass2Grit vanuit de provincie Noord-Holland. Samen met aannemers Van Gelder en J. van Bodegom, wintermachinespecialist Schuitemaker, Natural Plastics (producent van biobased producten), Tauw, Universiteit Twente, TNO en De Vlinderstichting werkt de provincie aan een bijzonder Europees Life Environment-project: van bermgras maakt men dooimiddel voor gladheidbestrijding, en wegmeubilair.

“Wanneer je heel veel geld besteedt aan elkaar controleren, gaat dat uiteindelijk ten koste van de assets; het geld wordt besteed aan papierwerk in plaats van het uitvoerend werk”

Wat hebben assetmanagement en bermgras met elkaar te maken?

“Voor de provincie is alles op en om de weg en vaarweg in de openbare ruimte een asset. De weg zelf is er een, maar die bestaat weer uit verschillende onderdelen die samen zorgen dat de weg optimaal gebruikt kan worden. Het doel van een overheid als organisatie is het verzorgen van mobiliteit. Mensen moeten met behulp van een weg vlot en veilig van A naar B kunnen. Vandaar dat onderhoud noodzakelijk is, om de weg veilig en betrouwbaar te houden, maar ook optimaal te benutten. Neem bijvoorbeeld de berm. Deze heeft meerdere doelen: hij helpt bij het bepalen van zichtlijnen, bij het afvoeren van water en heeft een remmende en redresseerfunctie. Daarnaast draagt hij bij aan biodiversiteit. Drie procent van Nederland bestaat uit berm en met name in gebieden met intensieve landbouw zijn bermen soms de enige plekken natuur waar nog bijzondere planten voorkomen. Daarmee is de berm niet alleen een asset voor het beleidsdoel mobiliteit, maar ook voor doelen rondom natuur en biodiversiteit.”

Hillebrand Breuker, projectleider Provincie als Groene Koploper, programma Groen Kapitaal

Een goed onderhouden berm is dus belangrijk?

“Precies. Provincies hebben echter niet altijd voldoende budget om beheer toe te passen waarbij men de berm op zo’n manier onderhoudt dat het de biodiversiteit bevordert. Veelal is er alleen geld om te klepelen, waarbij het gras wordt fijngeslagen met stalen cilinders en in de berm blijft liggen. Dit resulteert in enorme bergen gras die gaan stinken en rotten. Bovendien wordt het zwerfvuil stukgeslagen waardoor kleine stukjes plastic in het milieu terechtkomen. Dat is waar we met Grass2Grit nu een oplossing voor hebben gevonden.”

Die oplossing is het resultaat van een bijzondere publiek-private samenwerking

“Dat klopt. De samenwerking is voortgekomen uit een moderne assetmanagementfilosofie. Voor het aanleggen en onderhouden van assets in de openbare ruimte is een provincie als opdrachtgever afhankelijk van een aannemer als uitvoerende partij. Aannemers zijn op hun beurt echter weer afhankelijk van onze assetmanagementfilosofie – wij bepalen het einddoel en de regels. De relatie tussen de publieke en private partijen is echter niet altijd even goed geweest. Sommige aannemers hielden er een bijna vijandige houding op na tegenover opdrachtgevers vanuit de overheid. Dat komt deels door de manier waarop er met hen werd gewerkt: ze kregen weinig ruimte om mee te denken en veel verzoeken om verantwoording.”

Op welke manier hebben jullie hier met alle partners verandering in gebracht?

“Vertrouwen is het sleutelwoord. Wanneer je heel veel geld besteedt aan elkaar controleren, gaat dat uiteindelijk ten koste van de assets; het geld wordt besteed aan papierwerk in plaats van het uitvoerend werk. In 2013 heeft de provincie besloten het anders aan te pakken. Er werden vijfjaarcontracten uitgezet voor het beheer van alles op en om de weg waarin we de aannemers zoveel mogelijk ruimte gaven. Wij stuurden puur op de hoofdlijnen, waardoor aannemers J. van Bodegom en Van Gelder vrij waren om met innovatieve ideeën te komen. Zeker na een jaar of twee samenwerken onder een contract, weet iedereen wat de verwachtingen zijn. De provincie kon zich dan ook best ver terugtrekken zodat onze aannemers ruimte kregen om initiatief te nemen.”

Had dit het gewenste resultaat?

“Zonder twijfel. J. van Bodegom en Van Gelder hebben tijdens het proces echt een enorme ontwikkeling doorgemaakt en bleken goed in staat om volledig zelfstandig alle assets in een gebied te onderhouden, in plaats van simpelweg opdrachten te krijgen. Zo heeft Van Gelder gedurende het project zelfs een ISO-certificaat voor assetmanagement behaald. Dat zijn mooie resultaten. Het wederzijdse vertrouwen en de prettige samenwerking maakten het bovendien mogelijk samen te filosoferen en experimenteren buiten het contract om. Een van die experimenten heeft geleid tot Grass2Grit middels een publiek-private samenwerking waar alle partners trots op kunnen zijn. Het vertrouwen dat we elkaar hebben gegeven, bleef niet alleen bij woorden. Gezamenlijk hebben de partners zo’n 700.000 euro geïnvesteerd in het project, nog voordat de subsidie binnen was. Omdat iedereen sterk gelooft in deze innovatie was men bereid het risico te nemen. Of je subsidie krijgt om verder door te kunnen, is in het begin namelijk nog maar de vraag.”

Wat houdt het Grass2Grit-project in?

“Het idee is om bermgras te verwerken tot pekelwater, een alternatief voor strooizout. In de basis wilden we af van het stinkende, fijngeslagen gras langs de weg en hebben in 2015 als experiment een graspers gehuurd samen met J. van Bodegom en Van Gelder. Door het gras te persen krijg je een droge vezel en een sap. Bij het proeven bleek dat laatste behoorlijk zout, waardoor we de link legden met gladheidbestrijding. Na nader onderzoek bleek dat we een dooimiddel konden creëren dat voor 40 procent uit grassap bestaat. Van de overgebleven vezel kun je bovendien allerlei producten maken als je het goed raffineert, zoals verkeersborden en paaltjes. Het is een ontzettend circulaire gedachte en daarmee ook de toekomst van assetmanagement: zaken afkomstig van een weg in een andere vorm weer toepassen op diezelfde weg.”

Hoe zien jullie de toekomst?

“Onlangs hebben we een Europese LIFE-subsidie gekregen, waarmee we het idee verder kunnen uitwerken. Het aanvragen van die subsidie heeft een jaar in beslag genomen – het was een enorme opgave. We moesten 177 pagina’s in het Engels aanleveren, om vervolgens het vuur aan de schenen gelegd te krijgen. In februari van dit jaar stonden we op de shortlist en moesten we nog eens honderd pagina’s inleveren als antwoord op verschillende kritische vragen. Daarmee wordt ook getest hoe snel je je partners kunt mobiliseren binnen een samenwerkingsverband. Binnen twee weken hadden we alles paraat. Vanwege de toewijding van alle partners ging het bijna als vanzelf. Met als resultaat dat we €2,2 miljoen krijgen van Brussel. Momenteel zijn we ook in gesprek met contacten in Parijs. De stad wil tijdens de Olympische Spelen in 2024 de duurzaamste stad van de wereld zijn, dus we willen met hen kijken of we het Grass2Grit-concept daar ook kunnen toepassen. Een ontzettend mooie uitkomst van een samenwerking die vijf jaar geleden begon met een innovatieve filosofie rondom assetmanagement.”