‘De cloud is de hype voorbij’

De cloud is niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven: organisaties brengen er steeds meer bedrijfskritische data, processen en infrastructuur in onder. Welke ontwikkelingen kunnen we nog verwachten?

De cijfers van het Amerikaanse onderzoeksbureau Forrester scheppen hoge verwachtingen: in 2017 zal de wereldwijde aan cloud-activiteiten gerelateerde omzet 146 miljard dollar bedragen en in 2020 komt daar nog bijna een kwart bij: dan is de omzet 236 miljard dollar. Ter vergelijking: in 2009 ging er zo’n 20 miljard dollar om in deze toen nog onvolwassen markt.

Volgens Michiel Steltman is de markt zich snel aan het professionaliseren. Steltman is voorzitter van de Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL), waarbij onder meer cloud- en hostingpartijen zijn aangesloten. “Vroeger was cloud een interessante optie, een verlengstuk van reguliere hosting, nu is het definitief mainstream geworden en stappen niet alleen bedrijven die volledig online opereren, maar ook traditionele organisaties helemaal over op de cloud.”

Ruud Alaerds van de brancheorganisatie Dutch Hosting Providers Associations (DHPA) voorspelt in 2017 verdere volwassenwording van de cloudmarkt. “Praten over de cloud is de hype voorbij: steeds meer organisaties brengen bedrijfskritische processen en infrastructuur onder in de cloud.”

As a service

Het inmiddels wijdverbreide Software as a Service (SaaS) was in de beginjaren de belangrijkste vorm van cloud dienstverlening. Gebruikers hiervan hoefden daardoor software niet meer op hun eigen infrastructuur te installeren, dat deden zogenoemde cloudproviders op hun eigen platform, waartoe de gebruikers vervolgens via het internet toegang kregen.

De online mail cliënt is een bekend voorbeeld, maar inmiddels wordt vrijwel alle software ‘as a service’ aangeboden: denk bijvoorbeeld aan software voor webshops, boekhoud- en handelssystemen. Het grote voordeel van deze dienstverlening is de schaalbaarheid: organisaties betalen voor het aantal gebruikers en zijn dus flexibel. Ook bezuinigen organisaties op onderhoudskosten: software wordt automatisch (extern) geüpdatet en bugs worden extern opgelost.

De voordelen die voor SaaS gelden, gelden ook voor twee andere vormen van clouddiensten die in de afgelopen jaren aan een opmars bezig zijn: Infrastructure as a Service (IaaS) en Platform as a Service (PaaS). Wanneer organisaties volledig gebruikmaken van IaaS betekent dat dat ze zelf geen serverruimte meer hoeven in te richten. Ze dragen de verantwoordelijkheid voor het netwerk, de opslag en de rekenkracht over aan een provider en kunnen zich daardoor zelf beter focussen op hun core business. Bij PaaS wordt een platform online beschikbaar gemaakt.

Dit is vooral interessant voor organisaties voor wie een dergelijk platform de kern van hun activiteiten ondersteunt. Denk hierbij aan bedrijven die zich uitsluitend op het maken van software willen concentreren en alle andere technische activiteiten buiten de deur willen houden. Een groot voordeel van PaaS is dat er op afstand door verschillende partijen aanpassingen in het systeem worden gedaan, die direct kunnen worden getest en geïmplementeerd.

Complexe omgevingen

Die gigantische groei van cloud computing in de komende jaren wordt volgens de onderzoekers van Forrester vooral aangejaagd door grote bedrijven die vanwege de digitale transformatie die ze ondergaan – zo goed als – volledig overstappen op de cloud. Dat zij wat trager zijn hierin dan de meeste bedrijven is volgens Alaerds het logische gevolg van hun omvang. “Die bedrijven hebben veel complexere systemen, die vaak ook nog eens helemaal op maat zijn gemaakt. Het is niet eenvoudig om die in een keer ergens anders onder te brengen.”

Deze grotere organisaties kiezen vaak voor een mengvorm, de hybride cloud, waarbij een deel van de gegevens en/of processen in een private en een deel in een publieke cloud wordt ondergebracht. In een private cloud is de infrastructuur speciaal voor een bedrijf ontwikkeld. Deze wordt gehost in het eigen bedrijf of in het datacenter van de provider. Gebruikers van de publieke cloud delen dezelfde infrastructuur.

Het grote voordeel van de private cloud boven de publieke cloud is dat deze makkelijker kan worden aangepast aan de specifieke IT-wensen van de gebruiker. Daardoor is een private cloud wel duurder dan een publieke cloud. Alaerds: “Als je naar een publieke cloud gaat, sta je er wel redelijk alleen voor, dan heb je dus veel technische kennis nodig. Leveranciers van private clouds geven vaak wat meer begeleiding op maat.”

Bedrijven hebben het idee dat een private cloud of zelfs een eigen serverruimte noodzakelijk is om hun gegevens optimaal te kunnen beschermen, maar dat idee is achterhaald, zegt Steltman. Hij noemt dat de illusie van controle. “Ook public clouds bieden hoogwaardige bescherming, sterker nog: je hoort vaker over hacks van private clouds dan van publieke clouds. Een ander misverstand is de wetgeving, maar als je leveranciers onder het Europese privacyrecht opereren, is er weinig aan de hand.”

Wet- en regelgeving

Er zijn vele aanbieders van zowel publieke als private clouds op de markt. Waar moet op gelet worden? Er moet eerst goed georiënteerd worden op welke mogelijkheden er allemaal zijn, stelt Alaerds. “Nodig meerdere partijen uit en onderzoek goed wat zij kunnen bieden voor het budget dat jij beschikbaar hebt.”

Certificeringen, of partijen zijn aangesloten bij een brancheorganisatie en hun bereikbaarheid – kun je ze ook in het weekend bellen als een kritisch systeem is uitgevallen? – zijn een paar andere criteria, zeggen de twee voorzitters. Extra controle op waar de data wordt opgeslagen is ook van essentieel belang, helemaal als je met persoonsgegevens werkt. De organisaties waar je zaken mee doet, moeten dan bijvoorbeeld onder het Europese recht vallen.

Los van de veiligheidsmaatregelen die je provider neemt, moeten bedrijven ook zelf de nodige maatregelen nemen: zij kunnen de verantwoordelijkheden voor privacy & security niet over de schutting gooien. Onder de Meldplicht Datalekken zijn organisaties die persoonsgegevens beheren zelf verantwoordelijk. Ze kunnen een flinke boete krijgen – oplopend tot 820 duizend euro als ze niet aan de regels voldoen. Nieuwe Europese wetgeving die in 2018 van kracht wordt is zelfs nog strenger.

Alaerds: “De eisen die hierin gesteld worden zijn niet mals, net als de boetes bij het niet nakomen. Het is dus zaak je hier goed bewust van te zijn.” Steltman: “Zorg dus dat je er zeker van bent dat bij de leverancier van clouddiensten alles goed geregeld is, maar ook bij je eigen organisatie. Uiteindelijk ben je zo sterk als je zwakste schakel.”