APF: zo veel mogelijk pensioen per ingelegde euro

Sinds 1 januari 2016 is er in Nederland een nieuw type pensioenuitvoerder bijgekomen: het algemeen pensioenfonds (APF). Inmiddels bestaan er zeven APF’en, waarvan Centraal Beheer APF er een is. Wat zijn de kansen en voordelen van een APF? En welke conclusies kunnen getrokken worden een jaar nadat het APF in het leven is geroepen? Rob ter Mors, directeur Pensioen Centraal Beheer, licht toe.

Voor wie is het APF vooral in het leven geroepen?

“Het APF is voortgekomen vanuit de invulling van de IORP-richtlijnen, in navolging op de PPI (premiepensioeninstelling) en multi-OPF (ondernemingspensioenfonds). Het ontstaan komt voort uit het feit dat veel pensioenfondsen groeiende problemen hebben met de invulling van het bestuur en schaalgroottevoordelen. De toekomstbestendigheid van deze fondsen komt in het geding. Het wordt moeilijker om aan alle eisen voor onder andere professioneel bestuur te voldoen die De Nederlandse Bank (DNB) in de loop der jaren verder heeft aangescherpt. Een oplossing daarvoor is overstappen naar een APF.”

Waarom is een APF een goed idee ten opzichte van andere pensioenoplossingen?

“Een voordeel is dat het APF gebruikmaakt van één goed geëquipeerd en professioneel bestuur, dat schaalvoordeel kan toepassen doordat verschillende pensioenfondsen worden samengevoegd. De fondsen en werkgevers worden opgedeeld in kringen: multiclient-kringen met meerdere werkgevers en voormalige pensioenfondsen of een enkele kring voor een pensioenfonds dat liquideert. Zo kan het pensioenfonds de identiteit behouden en ondertussen baat hebben bij de schaal- en governance-voordelen. Tevens kunnen ze direct gebruikmaken van het innovatief vermogen van het APF en zo hun uitvoering vandaag, morgen en overmorgen borgen.

Verzekeraars met pensioenregelingen moeten harde garanties geven op de pensioenen die ze uitkeren en daardoor voldoen aan hele hoge kapitaaleisen. Dat betekent veel kapitaal aanhouden en heel solide beleggen. Door de lage rente, het risico van langer leven en de hogere kosten, zijn de premies erg gestegen. Dit wordt voor veel werkgevers te duur. Een APF hoeft niet aan de hoge kapitaaleisen te voldoen en hoeft geen harde garantie te geven op de hoogte van de uitkering; die kan fluctueren. Daardoor kan een APF anders en risicovoller beleggen en is de kans op indexatie hoger. Een APF biedt zowel DBregelingen, waarbij men uitgaat van een reële uitkering, als DC-regelingen, waarbij het premiebedrag vastligt. Door alles in één fonds te beheren, kan collectief belegd worden en schaalvoordeel behaald worden.”

Gaat een APF niet ten koste van de zeggenschap of inspraak van de deelnemer?

“Nee juist niet. Bij een APF hebben werkgever, werknemer en gepensioneerde veel zeggenschap over de eigen pensioenregelingen. De werkgever belandt in een APF in een kring met meerdere werkgevers, die een afvaardiging van de werkgever, werknemer en gepensioneerde in een belanghebbendenorgaan krijgt. Een fonds dat zich liquideert vormt doorgaans een eigen kring en vaardigt daarbij een eigen belanghebbendenorgaan af. Bij het Centraal Beheer APF heeft elke deelnemer en werkgever stemrecht. De belanghebbendenorganen hebben een controlerende en adviserende functie naar het bestuur van het APF. Zij hebben op bepaalde punten advies- en goedkeuringsrechten. Bij een APF heb je op die manier veel meer invloed dan je bij een verzekeraar of PPI zou hebben, waar een premie of beleggingsbeleid vastgesteld is waar niets aan te veranderen is. Er wordt weleens gedacht dat de werkgever geen zeggenschap in het APF heeft, maar niets is minder waar.

Hoe weet een werkgever of een APF straks een goed pensioen oplevert voor zijn deelnemers?

“De meningen zijn verdeeld over wat een ‘goed pensioen’ precies is. De gedachte dat dit 70 procent van het laatstverdiende salaris moet zijn, is losgelaten. Waar men het over eens is: voor een goed pensioen moet verantwoord risico genomen worden, daarom is beleggen noodzakelijk. De risicobereidheid wordt bij de DC-regeling van het Centraal Beheer APF bij de deelnemers gemeten en op basis van die meting ingesteld. Het inrichten van de juiste beleggingsmix is daarbij op deelnemersniveau geregeld. Er wordt elke maand getoetst of het benodigde streefbedrag voor die deelnemer gehaald gaat worden. De optimale beleggingsmix wordt op basis van de situatie en de risicohouding van de deelnemer indien nodig maandelijks bijgesteld. De beleggingsmix wordt bijgesteld als er wijzigingen optreden in de persoonlijke situatie, bijvoorbeeld bij scheiding. Er wordt alles aan gedaan om het netto besteedbaar inkomen te halen.”

Is communicatie met deelnemers lastig in zo’n groot geheel?

“Centraal Beheer APF heeft veel werk gemaakt van de communicatie naar de deelnemers. Vrijwel alle communicatie verloopt digitaal. Zo zijn er werkgevers en werknemersportalen ingericht, waar je ziet wat er met de pensioenen gebeurt en waar je direct aanpassingen kunt maken. Werknemers kunnen inzicht krijgen in het effect van bijvoorbeeld eerder met pensioen gaan en in het totaalplaatje voor hun oudedagvoorziening. Er zijn filmpjes te bekijken met uitleg over de impact van life events op je pensioen. Werkgevers kunnen op dagelijkse basis facturatie en specificaties inzien. Een werkgever met zowel DB- als DC-regelingen kan die in hetzelfde portaal bekijken. De digitale communicatie is uitgebreid met allerlei contactmogelijkheden. Zo zijn er uitnodigingen om voorlichting te geven of persoonlijke gesprekken met werknemers te houden. Je ziet dat werkgevers hier veel gebruik van maken. Communicatie wordt steeds belangrijker. Essentieel hierbij is de ‘taal’ die gesproken wordt; die moet helder zijn. Daarom wordt in de informatie het netto besteedbaar inkomen gebruikt, in euro’s van vandaag de dag; dat is begrijpelijk voor iedereen.”

Hoe zit het met de onafhankelijkheid van een APF dat door een verzekeraar is opgezet?

“Bestuurders van een APF worden door DNB getoetst. Bestuurders moeten het belang voor de deelnemers vooropstellen. Deelnemers moeten er zeker van zijn dat zij per ingelegde euro zo veel mogelijk pensioen krijgen. Deze belangen moeten worden behartigd door de bestuurders. Daarom is het Centraal Beheer APF een volledig onafhankelijke stichting zonder winstoogmerk. Het bestuur toetst continu de kwaliteit van de uitbestedingspartners en kan bij onvoldoende presteren na het verlopen van het contract de banden met de oprichter en uitvoeringspartners verbreken. Essentie is dat de stichting losstaat van de initiatiefnemer het bestuur volledige, onafhankelijke, eindverantwoordelijkheid heeft.”

Welke bredere ontwikkelingen spelen er op pensioengebied?

“Het pensioen krijgt meer aandacht in Nederland. Werkgevers proberen dit steeds beter over te brengen aan hun werknemers. Dit past in de trend dat pensioenen steeds individueler worden. Er spelen discussies rondom transparantie, betaalbaarheid en inrichting van het pensioenstelsel en uitstel van de pensioenleeftijd. Mensen moeten en willen hier beter van op de hoogte zijn. Werknemers van nu zijn niet meer hun leven lang in dienst van dezelfde werkgever en stappen vaker over van pensioenaanbieder. Ook ontstaan er mogelijkheden zoals het deeltijdpensioen, waarmee een werknemer alvast minder gaat werken. Dit vraagt flexibele arbeidsvoorwaarden van werkgevers.”

Wat ziet u als u de balans opmaakt na één jaar APF?

“Opvallend is het vermogen dat de APF’en in zeer korte tijd hebben verzameld; in totaal ongeveer net zoveel als de PPI’s in vele jaren bijeen hebben gekregen. Het Centraal Beheer APF heeft al een vermogen van meer dan 1 miljard. Het schaalvoordeel laat zich dus echt in de praktijk zien. De harde garanties tegen de hoge kosten voor de werkgevers waren niet meer in balans. Bij een APF zien we werkgevers instappen omdat die balans beter is, doordat de premie lager ligt en indexatie mogelijk is. Zo geven we concreet invulling aan onze ambitie om zoveel mogelijk pensioen tegen elke euro inleg uit te keren.”