Ieder bedrijf streeft gezonde en vitale werknemers na, omdat dit de productiviteit van het bedrijf positief beïnvloedt. Naast de gebruikelijke dingen waaraan gedacht wordt bij duurzame inzetbaarheid van werknemers, zoals talentontwikkeling en een goede werk-privébalans, speelt veiligheid op de werkvloer een belangrijke rol.
Vitaliteit en veiligheid
Wanneer een werknemer het werk op een gezonde en veilige manier kan uitvoeren, zal hij/zij zich prettiger en gemotiveerder voelen, met een hogere inzet en minder uitval als gevolg. De werkgever zal vervolgens weer betere resultaten kunnen boeken. Dit stelt Marianne Thyssen, eurocommissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken, Vaardigheden en Arbeidsmobiliteit, in Iedereen heeft belang bij veiligheid en gezondheid op het werk.
Een groot onderdeel van gezondheid en vitaliteit is het bieden van de juiste werkplek, waar de arbeidsveiligheid hoog is. Arbeidsveiligheid is alle veiligheid die arbeidsomstandigheden betreft, vertelt Stephanie Jansen, consultant Industrie & Veiligheid bij NEN.
Arbeidsveiligheid draait om twee soorten veiligheid; het behoeden van werknemers van direct gevaar (de korte termijn), zoals letsel aan het lichaam, en van sluipende klachten (de lange termijn), zoals een ongezonde werkhouding, psychische problemen of blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Jansen: “Het ene risico is dodelijk, van het andere merk je pas na 25 jaar wat.”
Risico’s en ongelukken
Kijkend naar de directe gevaren, de bedrijfsongelukken, wordt uit cijfers van RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) duidelijk dat ieder jaar ongeveer 230.000 werknemers te maken krijgen met een arbeidsongeval, wat neerkomt op 600 per dag.
Van deze mensen sterven er bijna twee per week. Een aantal beroepsgroepen loopt een groter risico, waaronder mensen die werken in magazijnen (zoals orderpickers, heftruckchauffeurs, laders en lossers). Daniëlle Gevers Deynoot, beleidsadviseur bij evofenedex, vertelt dat Nederland 100.000 magazijnhoudende bedrijven telt met 600.000 magazijnmedewerkers..
Omdat deze beroepsgroep een groter risico loopt op ongevallen, heeft evofenedex een top tien risico-hotspots geformuleerd die in bijna alle magazijnen voorkomen (kader 1). Veelvoorkomende gevaren zijn een botsing tussen een heftruck en een voetganger en vallen van hoogte. Per jaar zijn er 150 ernstige ongevallen in het magazijn.
Daarvan sterven vijf mensen en hebben 38 blijvend letsel, aldus RIVM. “In alle bedrijven wordt vaak toch even van het voetpad afgegaan of gelopen waar de heftruck niemand verwacht”, vertelt Gevers Deynoot.
Verantwoordelijkheid werkgevers
De risico’s voor werknemers verschillen per soort bedrijf en type werkzaamheden, legt Jansen uit. De overeenkomst tussen alle soorten gevaren is dat de werkgevers verantwoordelijk is voor het waarborgen van de veiligheid van diens werknemers.
Zij bieden per slot van rekening de plek aan waar gewerkt wordt. Daarnaast zijn werknemers ook verantwoordelijk voor het veilig verrichten van werkzaamheden en het gebruik van de hulpmiddelen die hiervoor ter beschikking worden gesteld.
Jansen vertelt dat de Arbowet de eisen stelt waaraan werkgevers en werknemers moeten voldoen en dat de Inspectie SZW de wet controleert en handhaaft. Zij houdt daarnaast toezicht op het juiste gebruik van arbeidsmiddelen en of deze middelen aan de juiste eisen voldoen.
Naast de werkgever, moeten werknemers ook hun eigen verantwoordelijkheid pakken wat betreft arbeidsveiligheid, zegt Jansen. Dit beaamt Gevers Deynoot, die aangeeft dat het aan de kaart stellen van risico’s of misstanden hierbij belangrijk is. Om dit mogelijk te maken, is het belangrijk dat de werkgever de juiste cultuur creëert die dit mogelijk maakt.
“Durven werknemers collega’s of hun leidinggevende aan te spreken op risico’s en gedrag? En geeft het management het goede voorbeeld?” Met name dit laatste is volgens haar een belangrijk punt bij de naleving van arbeidsveiligheidsvoorschriften (kader 2). Gevers Deynoot merkt op dat een kentering gaande is in het bedrijfsleven. Vroeger draaide arbeidsveiligheid vooral om compliancy, nu wordt meer en meer nadruk gelegd op het gedrag van mensen.
Bewustzijn
Niet alleen moeten werknemers hun werkgevers en collega’s durven aanspreken wanneer zij geconfronteerd worden met situaties die de arbeidsveiligheid in gevaar brengen, zij moeten ook zelf actief betrokken zijn bij het waarborgen van hun veiligheid, stelt Jansen.
Hiervoor is een goed ontwikkeld bewustzijn omtrent de verschillende risico’s essentieel, weet Jansen. Werknemers moeten nagaan welk risico ze lopen en wat zij zelf kunnen doen om zich hiertegen te beschermen. “Mensen weten zelf of een trap goed staat of niet, en dienen er zelf op te letten dat zij gehoorbescherming dragen wanneer dit nodig is.”
Om magazijnhoudende bedrijven te ondersteunen bij het creëren van bewustzijn en hen bij te staan met praktische handvatten, heeft evofenedex in samenwerking met partijen uit het bedrijfsleven, verzekeringswezen en de overheid de Code Gezond en Veilig Magazijn opgesteld.
Gevers Deynoot vertelt dat het doel van de code is om ‘alle neuzen dezelfde kant op te krijgen’ als het gaat om arbeidsveiligheid in het magazijn, omdat er geen gemeenschappelijke normen voor veiligheid zijn. Een belangrijk onderdeel van de code is het gedrag van werknemers en de inbedding van veiligheidsaspecten.
“Dit laatste is erg belangrijk, want je kunt gedrag niet veranderen als je de werknemers niet bewustmaakt van de risico’s. Veiligheid is mensenwerk. De Code is geen keurmerk maar geeft gemeenschappelijk gedragen normen en handvatten voor een gezond en veilig magazijn.”
Eisen en normen
Werkgevers die de arbeidsomstandigheden verder willen verbeteren kunnen hierbij ondersteund worden, stelt Jansen, door adviespartijen en met behulp van certificering. Een voorbeeld hiervan is procescertificering, zoals voor het Arbomanagement.
Jansen: “Een certificaat geeft aan dat een bepaalde standaard is behaald en dat een product, proces of een persoon aan gestelde eisen voldoet.” Een andere systematiek is de Veiligheidsladder. Met deze beoordelingsmethode kan het veiligheidsbewustzijn, de cultuur en het veilig handelen binnen bedrijven worden gemeten en verbeterd.
Een veilig magazijn is een efficiënt magazijn
Hoewel er al veel gedaan wordt op het gebied van arbeidsveiligheid, is er nog genoeg werk aan de winkel, vindt Gevers Deynoot. “Om arbeidsveiligheid op grote schaal te bewerkstelligen moeten zowel werkgevers als werknemers er de voordelen van inzien. Een veilig magazijn is een efficiënt magazijn.”
Wanneer dit draagvlak voor arbeidsveiligheid niet gecreëerd wordt, zal het namelijk onmogelijk zijn om werknemers op grote schaal te behoeden van arbeidsrisico’s. Daarom moet het belang van veiligheid benadrukt blijven worden, stelt ze, met hierin een drieledige focus: veilig gedrag van de werknemer, het goede voorbeeld van de leidinggevende en de open cultuur die noodzakelijk is om misstanden aan te kunnen kaarten. “Uiteindelijk zal dit helpen bij het creëren van werkplekken waar werknemers gezond en vitaal aan het werk kunnen, bij bedrijven waar zij trots op kunnen zijn.”
