Overstappen op elektrisch verwarmde huizen en transport via elektrisch aangedreven vervoermiddelen zijn twee belangrijke maatregelen om de CO2-uitstoot in Nederland terug te dringen en ons land minder afhankelijk te maken van fossiele energie zoals het Groningse aardgas. Die gewenste elektrificatie zal leiden tot een sterke toename van de vraag naar elektriciteit. In het meest vooruitstrevende scenario van volledige elektrificatie van verwarming en transport komt dat neer op een stijging van 50% in 2050. Een behoefte waarin ons land paradoxaal genoeg juist door gascentrales zal moeten worden voorzien.
Dat concluderen hoogleraren Machiel Mulder en José Luis Moraga González van de Rijksuniversiteit Groningen in een onderzoek in opdracht van het Centre on Regulation in Europe. ‘Onze bevindingen vormen een nieuw geluid in het debat over de energietransitie’, stellen de auteurs. ‘Alle ambitieuze doelstellingen op het gebied van duurzame energie via zon en wind zullen bij lange na niet voldoende zijn om de groei in de elektriciteitsvraag bij te houden. Omdat Nederland in 2030 kolencentrales gaat sluiten, er geen kerncentrale bijkomt en onze buurlanden met hetzelfde probleem zitten, is het tevens onmogelijk om meer elektriciteit te importeren. De consequentie is dat we veel meer stroom met gascentrales zullen moeten opwekken.’
Uitgangspunt: huidige energiesysteem en feitelijke ambities
Mulder en Moraga González gebruikten een onderzoeksmethode die afwijkt van veel andere studies, omdat zij in beeld wilden brengen hoe de feitelijke ambities voor duurzame energie, elektrificatie en het gebruik van gas zich tot elkaar verhouden. ‘Wij hebben ons gebaseerd op de huidige situatie van het energiesysteem en de feitelijke overheidsambities op het gebied van elektrificatie (het gebruik van fossiele energie vervangen door elektriciteit) en energietransitie (het opwekken van fossiele energie vervangen door duurzame energie). Die ambities hebben we doorgerekend tot 2050. Veel andere studies vertrekken bij de doelstellingen voor emissiereductie en rekenen dan terug om te bepalen wat nodig is.’
Gasbehoefte blijft stijgen
De vraag naar gas zal nog tot 2030 toenemen, becijferen de onderzoekers. En zelfs in 2050 zal de totale Nederlandse gasconsumptie nog altijd ongeveer 30 miljard m3 zijn, waar die op dit moment circa 40 miljard m3 bedraagt. Doordat na 2030 geen gas meer wordt geproduceerd in Groningen en de overige kleine gasvelden tegen die tijd ook langzamerhand uitgeput raken, wordt ons land steeds afhankelijker van de import van gas.
Synthetisch gas maken niet efficiënt
Mulder: ‘Een veel gehoorde oplossing is dat Nederland zijn eigen gas moet gaan maken via elektrolyse. Daar heb je echter ook elektriciteit voor nodig. Als we elektriciteit gaan gebruiken om gas te maken, hebben we nog meer gascentrales nodig om elektriciteit te maken. Dat is uiteraard niet efficiënt.’
Een alternatief? Warmtenetten
Het verminderen van de energiebehoefte in woningen is een belangrijke optie om de vraag naar gas te beteugelen, stellen de onderzoekers. Mulder: ‘Daarnaast biedt het aanleggen van warmtenetten goede mogelijkheden. We hebben in ons onderzoek ook een scenario doorgerekend waarin we uitgaan van maximale inzet van warmtenetten die gebruik maken van restwarmte van bijvoorbeeld zware industrie en gascentrales. Dan komen we uit op een ongeveer 20% lagere gasvraag, bovendien tegen lagere kosten per ton CO2-reductie. Een andere optie is om nog veel meer duurzame energie op te wekken. De huidige doelstellingen zijn echter al behoorlijk ambitieus, dus dat is makkelijker gezegd dan gedaan.’
