Een werknemer met een persoonlijkheid die nauw aansluit bij het functieprofiel, verdient vaak meer dan collega’s bij wie dit minder het geval is. Dat blijkt uit een onderzoek dat verschenen is in een uitgave van Psychological Science.
Persoonlijkheid en functieprofiel
“Onze bevindingen laten zien dat een goede match tussen karaktereigenschappen en functie-eisen een belangrijke voorspeller is van bepaalde uitkomsten zoals salaris,” zegt Jaap Denissen van de Tilburg University. “Dit bouwt verder op de gedachte dat je op basis van iemands persoonlijkheid kunt voorzien wat hij of zij gaat bereiken in het leven. Dit ligt toch iets complexer: je moet ook rekening houden met de omgeving van het individu.”
Eerder onderzoek toonde al aan dat bepaalde karakteristieken voordelig zijn in een werkomgeving. Zorgvuldigheid wordt bijvoorbeeld geassocieerd met hardwerkende, goed georganiseerde en gezagsgetrouwe werknemers. Maar Denissen en zijn collega-onderzoekers twijfelden aan het idee dat er een ideaal persoonlijkheidstype is. Ze stelden vervolgens de hypothese op dat de match, of mismatch, tussen de persoonlijkheid en het functieprofiel cruciaal is bij het behalen van resultaten.
Vijf persoonlijkheidsdimensies
De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe manier om de match tussen een werknemer en een functieprofiel te meten. Hiervoor hanteerden ze de algemeen geaccepteerde theorie van de Big Five als basismodel, waarin werknemers worden getoetst aan de hand van vijf persoonlijkheidsdimensies:
- Extraversie vs. introversie
- Altruïsme vs. egoïsme
- Zorgvuldigheid vs. slordigheid
- Emotionele stabiliteit vs. labiliteit
- Ruimdenkendheid vs. bekrompenheid
Deze theorie wordt doorgaans gebruikt om de gewenste karaktereigenschappen van een werknemer te kwantificeren ten opzichte van het functieprofiel. Maar het onderzoeksteam gaf hier een eigen invulling aan.
Sociaaleconomisch onderzoek
Het team analyseerde de gegevens uit een geverifieerd onderzoek naar de sociaaleconomische staat van Duitsland. Hierbij namen ze de persoonlijkheidskenmerken, jaarinkomens en banen van 8.458 Duitsers onder de loep. Aangezien mannen vaker fulltime werkten was 68 procent mannelijk, en de gemiddelde leeftijd was 43.7 jaar.
De testpersonen kregen een korte vragenlijst met 15 stellingen over de vijf persoonlijkheidsdimensies, waarin ze moesten aangeven in hoeverre deze op hen van toepassing waren. Bijvoorbeeld: “Ik zie mezelf als iemand die openstaat voor nieuwe ervaringen.”
Response Surface Methodology
Twee psychologen met uitgebreide ervaring in de arbeidspsychologie, maar die niet op de hoogte waren van de hypothese, moesten de vijf persoonlijkheidskenmerken vervolgens koppelen aan banen. Ze bepaalden bijvoorbeeld dat een boekhouder de laagste mate van extraversie nodig heeft, terwijl een acteur of regisseur het hoogste niveau moet bezitten.
Op basis van deze classificatie maakten de onderzoekers een 3D-model. Dit deden ze door middel van de Response Surface Methodology (RSM), een visualisatiemethode in de statistiek om de relatie tussen variabelen weer te geven. Zo werd zichtbaar hoe persoonlijkheidskenmerken en functie-eisen zich verhouden tot het jaarinkomen.
De resultaten benadrukken het belang van een match tussen persoonlijkheid en functieprofiel, vooral als het gaat om extraversie, conformiteit en ruimdenkendheid. Bij deze drie eigenschappen werd een goede match tussen persoonlijkheid en functieprofiel sterker geassocieerd met een hoger inkomen. Dit zorgde dus voor wat het team een “match bonus” noemden.
Tegendraads effect
Maar werknemers kunnen hier ook in doorslaan. Uit het model bleek namelijk dat wanneer deze eigenschappen in een te hoge mate aanwezig waren, het een tegendraads effect had. Het model toonde ook aan dat het in sommige gevallen juist beter was om te weinig van deze eigenschappen te hebben dan teveel.
“Karaktereigenschappen waarvan lange tijd werd gedacht dat ze overal nuttig voor zijn, waren niet in alle situaties voordelig,” stelt Denissen. De specifieke kenmerken van een baan spelen daar een belangrijke rol in. “Mensen die erg volgzaam waren, terwijl hun baan dat niet vereiste, verdienden bijvoorbeeld minder dan assertievere mensen van wie wel veel volgzaamheid verwacht werd.
Conclusies
De onderzoekers geven wel aan dat er meerdere studies nodig zijn om te begrijpen hoe werkervaring, -tevredenheid en -prestaties meespelen in de relatie tussen persoonlijkheid en inkomsten. De resultaten van dit onderzoek suggereren in ieder geval wel dat het vinden van een match moeilijker is dan voorheen werd gedacht. Het vereist een genuanceerde benadering waarbij zowel de karaktereigenschappen als functie-eisen moeten worden meegenomen.
“Vanuit een praktisch perspectief zijn onze resultaten erg interessant voor bedrijven, omdat ze het belang onderstrepen van investeren in grondige persoonlijkheidstesten,” legt Denissen uit. “En voor werkzoekenden is het goed om te weten dat het vinden van een baan die bij je past voor een hoger inkomen kan zorgen.”
