Sinds het begin van de ontwikkeling van informatie- en communicatietechnologie (ICT) is het leven aanzienlijk veranderd. Waar de mens vroeger shows keek op de tv op het moment dat deze werden uitgezonden, kan men nu in de trein op een tablet een show van vorige maand terugkijken via het internet. Waar men vroeger een brief schreef en deze postte, kan men nu informatie delen via e-mail, WhatsApp en in de cloud. Niet alleen het dagelijks leven van de gemiddelde Nederlander is hierdoor veranderd, ook het bedrijfsleven ondergaat voortdurende veranderingen als gevolg van deze zogenoemde digitalisering.
Wat is digitalisering?
Onderzoeks- en adviesbureau Gartner omschrijft digitalisering als het gebruikmaken van digitale technologieën om een businessmodel te veranderen en te zorgen voor nieuwe inkomsten en waardeproducerende kansen. Digitalisering gaat verder dan enkel de IT-afdeling van een bedrijf. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de voordelen van het digitale tijdperk, waarbij gedacht kan worden aan snellere en efficiëntere bedrijfsprocessen, moet het hele bedrijf gedigitaliseerd worden. Van de administratie, waar brieven en facturen per e-mail worden verzonden, tot aan het managementteam, dat vergaderstukken via de bedrijfscloud deelt, en de productie, waar door middel van Big Data het proces verbeterd kan worden.
Prof. dr. ir. Boudewijn Haverkort, hoogleraar Design and Analysis of Communication Systems aan de Universiteit Twente, en voorzitter van het nationale onderzoeksprogramma Commit2Data, legt uit dat de inzet van digitalisering bedrijven niet alleen in staat stelt de efficiëntie van hun bedrijfsvoering te vergroten, maar ook om hun diensten en producten te personaliseren. Vooral dit laatste wordt volgens hem steeds belangrijker omdat meer en meer consumenten hierom vragen, of binnenkort zullen gaan vragen. Als voorbeeld van deze personalisatie noemt hij de auto-industrie.
Vroeger kozen mensen een bepaald automerk en -type, en als er keus was, betrof dat de kleur. Tegenwoordig is geen enkele auto meer hetzelfde, en zijn er honderden opties, zoals kleur, bekleding, multimediasysteem, motor, etc. Het kunnen aanbieden van al deze opties wordt mogelijk gemaakt door het digitale tijdperk, waarbij auto’s per stuk worden geproduceerd op aanvraag, maar dat geldt ook voor allerlei andere producten, met als extra voordeel dat voorraden kunnen worden beperkt.
Succesverhalen digitalisering
Kijkend naar wat de digitalisering teweeg kan brengen, zijn er tal van succesverhalen. Dr. Henk Doeleman, expert op het gebied van Big Data, geeft als voorbeeld de mogelijkheden als gevolg van invoering van de Wet hergebruik van overheidsinformatie. Deze wet zorgt ervoor dat bedrijven data, welke voorheen enkel voor overheden was, kunnen exploiteren ten gunste van hun bedrijf. Zo vertelt hij dat de komende jaren bijvoorbeeld Waterschappen en gemeenten verplicht worden hun data over slootdiepte en -breedte bekend te maken, zodat baggerbedrijven deze informatie zouden kunnen gebruiken om te voorspellen wanneer sloten opnieuw gebaggerd moeten worden. Als gevolg hiervan kunnen ze de overheid vragen hier iets aan te doen en hun diensten beter pitchen voor opdrachten. Rolls-Royce is volgens Haverkort een ander goed voorbeeld. Dit bedrijf levert vliegtuigmotoren en heeft nu al een dubbel businessmodel. Naast het kunnen kopen van een vliegtuigmotor, bieden zij de optie om de stuwkracht van de motor te leasen. Hierdoor is de vliegtuigeigenaar niet eigenaar van de motor, maar van de gehuurde stuwkracht. Een groot voordeel van deze constructie is het feit dat de motoren voortdurend gemonitord worden, waardoor onregelmatigheden kunnen worden opgevangen. Zo kan een onderdeel in de motor dat stuk is bij de volgende stop afgeleverd worden. Dit zorgt ervoor dat het vliegtuig direct weer door kan.
De toekomst van digitalisering
Steeds meer producten, maar ook productieprocessen, van bedrijven, zullen doordrongen zijn van technologie, sensoren en data. Doeleman benadrukt dat het belangrijk is voor bedrijven om mee te doen met deze digitaliseringsslag. Want, zo legt hij uit, “er ontstaan steeds nieuwe mogelijkheden voor technologische toepassingen die bedrijven in staat kunnen stellen een concurrentievoordeel te behalen.” Zo zullen machines binnen een bedrijf met elkaar kunnen communiceren, waardoor het mogelijk is om het productieproces meer efficiënt, flexibel, duurzaam en meer op maat in te richten. Deze ontwikkeling wordt Smart Industry genoemd. Maar, zo geeft Haverkort aan, Smart Industry heeft niet alleen betrekking op communicatie van machines binnen één organisatie. Ook het voorbeeld van Rolls-Royce omschrijft Smart Industry, waarbij bedrijven binnen één keten, in dit geval in de luchtvaart, samenwerken en informatie uitwisselen. “Hierdoor veranderen supply chains in supply netwerken”, aldus Haverkort.
Meegaan met ontwikkelingen
Voor bedrijven kan het erg lastig zijn mee te gaan met digitalisering. Het omgooien van bedrijfsprocessen kost moeite en het investeren in de nieuwe technieken kost geld. Hoe kunnen deze bedrijven het beste inspelen op de technologische ontwikkelingen? Haverkort geeft aan dat het voor een deel te maken heeft met de mindset van veel bedrijven. Ze moeten gaan inzien dat ze zelf meer een ICT-bedrijf worden. De interface van een product ziet er wellicht anders uit, het is bijvoorbeeld een auto en geen toetsenbord, maar het product bestaat voor een steeds belangrijker deel uit ICT. Tevens moeten bedrijven beseffen dat zij in toenemende mate op zoek moeten naar ICT-professionals, en daarnaast medewerkers moeten omscholen. Volgens Doeleman is het met name belangrijk om in contact blijven met jonge professionals, mensen die hun opleiding hebben gehad tijdens het digitaliseringstijdperk, die getraind zijn om up-to-date te blijven en automatisch meebewegen met maatschappelijke ontwikkelingen. Een andere manier om gebruik te kunnen maken van de juiste technologische kennis en knowhow is door samen te werken met technologische startups. Deze bedrijven, die nog niet zijn vastgeroest in oude manieren van bedrijfsvoering en zijn opgestart tijdens de digitale revolutie, kunnen snel schakelen. Door samen te werken kunnen bedrijven dingen uitproberen, en de risico’s en kosten delen.
Beveiliging van de data
Als er meer met data wordt gewerkt, heeft dit als logisch gevolg dat deze data ook ergens moet worden opgeslagen. Dit gebeurt vaak in de cloud, vertelt Haverkort. Het opslaan van de gegevens in een cloud brengt verschillende vragen met zich mee, zoals ‘welke cloud kan ik gebruiken?’ en ‘is het opslaan in de cloud wel veilig?’. Wanneer een bedrijf een cloud gebruikt, is het belangrijk te realiseren waar de cloudaanbieder gevestigd is. Zo kan elk land eigen regelgeving hebben, waarbij gedacht kan worden aan privacy en cybersecurity. Op het gebied van de veiligheidsvraag, vinden Doeleman en Haverkort dat er nu nog te weinig duidelijk is voor de gebruiker, waardoor er vaak nog vragen zijn. Volgens hen moet de overheid hierin een rol gaan spelen. Er zullen specifieke richtlijnen moeten worden gecreëerd, het liefst op Europees, dan wel internationaal niveau. “Cybersecurity moet, hoe dan ook, een aandachtspunt zijn”, concludeert Haverkort. Doeleman voegt hieraan toe: “Logius, onderdeel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, onder andere beheerder van DigiD, kan hier mogelijk een rol spelen.”
Vooruitgaan is meegaan
Ondanks dat meebewegen met de digitaliseringsgolf lastig kan zijn en de regelgeving ingewikkeld, vinden beide experts dat niet meegaan achteruitgaan is. Innovatief blijven is een noodzaak, benadrukt Doeleman, “de early adopters zullen de sterkste partijen zijn.”
